การกำจัดยาหมดอายุและยาเหลือทิ้ง

ว่ากันด้วยเรื่องของการกำจัดขยะ หน่วยงานส่วนท้องที่ของประเทศฟินแลนด์กำหนดกฎเกณฑ์การแยกทิ้งขยะอย่างชัดเจน โดยบังคับให้ทุกพื้นที่อยู่อาศัยจัดเก็บขยะอย่างถูกต้อง เช่น แยกถังขยะชีวภาพหรือขยะที่ย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ ถังเก็บกระดาษ ถังใส่กล่องกระดาษแข็ง ถังทิ้งแก้ว ถังทิ้งโลหะ แยกเป็นสัดส่วนออกจากถังทิ้งขยะทั่วไป เป็นต้น นอกจากนี้ยังต้องแจ้งผู้อยู่อาศัยให้รับทราบด้วยว่า มีสถานที่ใดบ้างที่รับกำจัดขยะชนิดอื่นๆนอกเหนือจากที่ระบุไว้ข้างต้น อาทิ ฟูกนอน เฟอร์นิเจอร์เก่า รถยนต์สภาพย่ำแย่เกินซ่อมแซม เป็นต้น หรือแม้แต่ขยะอันตราย เช่น  เครื่องใช้ไฟฟ้าหรืออิเล็กทรอนิกส์ที่ชำรุด ถ่านไฟฉายหรือแบตเตอรี่ต่างๆ หลอดไฟ และสารเคมีต่างๆ ก็ต้องแยกทิ้งอย่างถูกวิธี แต่มีการแยกทิ้งขยะอีกชนิดหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้ขยะอันตราย นั่นคือ การกำจัดยาที่หมดอายุและเหลือทิ้ง

ที่นี่ฟินแลนด์ ร้านขายยา (apteekki = ภาษาฟินนิช) เป็นสถานที่เดียวที่จำหน่ายยาและผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของยา ซึ่งสามารถสังเกตได้จากเลขที่กำกับยา หรือ vnr numero ที่ระบุบนบรรจุภัณฑ์ ตัวอย่างดังรูป

 
ส่วนผลิตภัณฑ์อื่นๆที่ไม่ใช่ยาแต่เกี่ยวข้องกับการรักษา หรือคุณภาพชีวิตเช่น น้ำยาล้างแผล เจลฆ่าเชื้อโรค สำลี พลาสเตอร์ ครีมบำรุงผิว อาหารเสริม วิตามิน เป็นต้นก็สามารถซื้อได้ในร้านขายยา หรือตามซุปเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป โปรดสังเกตว่าผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไม่นับรวมเป็นยา จึงไม่ปรากฎ vnr numero บนบรรจุภัณฑ์ ตัวอย่างเช่น

นอกจากนี้ร้านขายยายังรับยาที่หมดอายุ หรือยาเหลือทิ้งจากบุคคลทั่วไป เพื่อนำไปกำจัดอย่างถูกวิธี โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย โดยมีข้อแนะนำดังนี้

*** อ่านข้อแนะนำฉบับภาษาอังกฤษได้ที่ How to dispose of medicine

สรุปวิธีปฎิบัติเมื่อต้องการนำส่งยาที่หมดอายุ หรือยาเหลือทิ้งไปยังร้านขายยาทุกแห่ง ทั่วประเทศ มีดังนี้

1. แกะฉลากสติ๊กเกอร์ที่ระบุข้อมูลของคนไข้และวิธีใช้ยาออกจากกล่องบรรจุยา เพื่อกันไม่ให้ข้อมูลส่วนบุคคลติดมากับยาที่ต้องการกำจัด

2. รวบรวมยาใส่ถุงพลาสติกใส ที่ไม่บางจนเกินไป และรัดปากถุงอย่างแน่นหนามิดชิดก่อนนำส่ง

3. นำยาเหลือทิ้งชนิดเม็ดออกจากกล่องหรือขวดบรรจุภัณฑ์ ใส่ลงไปในถุงใส ส่วนกล่องและขวดเปล่าสามารถแยกทิ้งตามประเภทของขยะ หากยาบรรจุอยู่ในแผงยา สามารถใส่ลงไปในถุงได้เลยทั้งแผง โดยไม่จำเป็นต้องแกะยาออกจากแผง

4. หากเป็นยาชนิดเหลวหรือแบบครีม ให้นำมาทั้งขวดหรือทั้งหลอดโดยปิดฝาให้สนิท ใส่ถุงนำส่งรวมกับยาเม็ดได้

5. ยาที่ต้องแยกออกจากยาชนิดอื่น โดยต้องใส่ถุงแยกออกต่างหาก ห้ามใส่รวมกับยาประเภทอื่น ได้แก่
- ไอโอดีน (Jodia)  และยาที่มีส่วนผสมของไอโอดีน เช่น Jodixtabletit, Betadine และ Lodosorb 
***(ข้อยกเว้น: หากต้องการทิ้งวิตามินรวมที่มีส่วนผสมของไอโอดีน สามารถใส่ถุงรวมกับยาเม็ดทั่วไปได้ เนื่องจากมีปริมาณของไอโอดีนไม่มากเกินไป หรือถือว่าเป็นส่วนประกอบที่ค่อนข้างเจือจาง)
- ปรอทวัดไข้ที่มีสารปรอทอยู่ภายใน หากปรอทแตกหัก ต้องแยกใส่ขวดแก้วและปิดฝาให้สนิท
- กระบอกฉีดยาและเข็มฉีดยา ต้องนำใส่กล่องที่ปิดมิดชิดและไม่สามารถแทงทะลุได้ เช่น กล่องพลาสติกชนิดแข็ง ขวดแก้ว เป็นต้น

6. ร้านขายยาไม่รับกำจัดขยะอันตรายอื่นๆที่นอกเหนือจากที่ระบุมาข้างต้น (ไม่รับสารเคมี ขวดสเปรย์ฉีดผม ปรอทวัดไข้แบบอิเล็กโทรนิค(ใส่ถ่าน) อุปกรณ์อิเล็กโทรนิค หรือ แบตเตอรี่ชนิดต่างๆ เป็นต้น) และบางแห่งไม่รับกำจัดอาหารเสริมหรือวิตามินที่ไม่ใช่ยา(บรรจุภัณฑ์ไม่ปรากฎ vnr numero)

ข้อความชี้แจง จาก องค์กรเภสัชกรแห่งประเทศฟินแลนด์ ร่วมด้วย องค์กรส่วนท้องถิ่น และ หน่วยงานกำจัดของเสีย ลงวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2556
วันที่ปรับปรุงล่าสุด 21 พ.ค. พ.ศ. 2558

ป.ล. ใครที่มีคำถามเพิ่มเติม หรือไม่แน่ใจว่ายาของเราหมดอายุหรือไม่ และทิ้งอย่างไร หรือต้องแยกออกจากยาชนิดอื่นหรือไม่ สามารถเดินเข้าไปถามเภสัชกรที่ร้านขายยาได้ทุกแห่งทั่วประเทศค่ะ เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญพอๆกับการใช้ยารักษาคนไข้ เพราะการกำจัดยาอย่างถูกวิธีจะช่วยป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นต่อร่างกาย อันเนื่องมาจากการปนเปื้อนของยาที่หมดประสิทธิภาพการรักษา และยังลดอันตรายจากยาที่อาจปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อมด้วย... ใส่ใจกันสักนิด เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีนะคะ

คำศัพท์ที่สำคัญจากใบประกาศด้านบน
tiedottaa = ประกาศ
lääkkeet = ยา
ottaa vastaan = รับมา
kotitalouksilta = จากครัวเรือน
maksutta = โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
vanhentuneita = เก่า, หมดอายุ
käyttämättömiä = เหลือใช้, ไม่ได้ใช้
lääkejätteet = ขยะประเภทยา
toimitetaan = นำส่ง
vaarallisen jätteen käsittelylaitos = หน่วยงานที่รับกำจัดขยะอันตราย
hävitettäväksi = เพื่อนำไปกำจัด
olla vastuussa = เป็นผู้รับผิดชอบ
lääkkeiden laatu = คุณภาพของยา

poistaa = นำออก, แกะ
lääkepakkaus = บรรจุภัณฑ์ยา
potilastietoja = ข้อมูลของคนไข้
ohjetarrat = ฉลากแสดงวิธีใช้
läpinäkyvä = ใส,สามารถมองทะลุได้
tiivissä = อย่างแน่นหนา
tabletit = ยาชนิดเม็ด
kapselit = ยาชนิดแคปซูล
alkuperäispakkaus = บรรจุภัณฑ์ดั้งเดิม
läpipainopakkaus = แผงบรรจุยา
irrottaa = เอาออก, ถอด, แยกออกจาก
palautaa = คืน, ส่งคืน
nestemaiset aineet = สารที่เป็นของเหลว

erillisessä = แยกบรรจุ
elohopea = ปรอท
kuumemittarit = เครื่องมือวัดอุณภูมิ, วัดไข้
rikkoutuneet = ซึ่งแตกหักเสียหาย
ruiskut = กระบอกฉีดยา
neulat = เข็มฉีดยา
läpäisemättön = ที่ไม่สามารถผ่านหรือแทงทะลุได้
ainoastaan = เท่านั้น
kemikaaleja = สารเคมี
hiuslakkapullo = ขวดสเปรย์ฉีดผม
paristokäyttöisiä = ที่ใช้แบตเตอรี่, ที่ใส่ถ่าน
sähkölaitteita = อุปกรณ์ไฟฟ้า
paristoja = แบตเตอรี่ หรือถ่านไฟฉาย